บทความสารคดีการล่มสลายของสหภาพโซเวียต
การล่มสลายของสหภาพโซเวียต
มิคาอิล กอร์บาชอฟ
โซเวียต (รัสเซีย: Сою́з Сове́тских Социалисти́ческих Респу́блик - CCCP; อังกฤษ: The Union of Soviet Socialist Republics - USSR) นิยมเรียกสั้นว่า สหภาพโซเวียต (อังกฤษ: Soviet Union)
การล่มสลายของสหภาพโซเวียต
การล่มสลายของสหภาพโซเวียต เป็นชื่อเรียกช่วงเวลาระหว่าง ปี ค.ศ. 1985 ถึง ค.ศ. 1991 ซึ่งเป็นช่วงเวลาที่นาย มิคาอิล กอร์บาชอฟ เป็นผู้นำของสหภาพโซเวียต เขาได้เดินหน้าปฏิรูปเศรษฐกิจและการเมืองของสหภาพโซเวียต ภายใต้โครงการ เปเรสตรอยกา และกลาสต์น็อตซึ่งเป็นการเพิ่มสิทธิเสรีภาพของประชาชน และเปิดโอกาสให้ประชาชนเป็นเจ้าของธุรกิจส่วนบุคคล ซึ่งการปฏิรูปดังกล่าวทำให้ประชาชนในสหภาพโซเวียตตระหนักถึงเสรีภาพในการดำรงชีวิต ทำให้เกิดการล่มสลายของสหภาพโซเวียตในปี ค.ศ. 1991 ในที่สุดการขึ้นสู่อำนาจของกอร์บาชอฟ
มิคาอิล กอร์บาชอฟ แม้ว่าการปฏิรูปก่อนหน้านั้นได้ล่าช้าลงในช่วงปี 1964-1982 แต่ว่าการที่คนรุ่นใหม่ได้มีอำนาจแทนคนรุ่นเก่าก็ได้สร้างสภาวะที่เหมาะแก่การปฏิรูปขึ้นอีกครั้ง ความสัมพันธ์ของสหภาพโซเวียตกับสหรัฐอเมริกาที่เปลี่ยนแปลงไปก็ยังเป็นความจำเป็นหนึ่งของการปฏิรูป แม้ว่าประธานาธิบดีจิมมี คาร์เตอร์ ได้ล้มเลิกนโยบายประนีประนอมหลังจากที่สหภาพโซเวียตโจมตีอัฟกานิสถาน แต่ความตึงเครียดระหว่างสหรัฐอเมริกากับสหภาพโซเวียตก็ได้ขึ้นสูงสุดนับตั้งแต่เหตุการณ์วิกฤตการณ์ขีปนาวุธคิวบา ในสมัยแรกของประธานาธิบดีโรนัลด์ เรแกนในเวลานั้นเอง มิคาอิล กอร์บาชอฟ ก็ได้สนับสนุนนโยบายที่จะนำไปสู่การล่มสลายทางการเมืองของสหภาพโซเวียต โดยการควบคุมเศรษฐกิจผ่านทางนโยบายกลาสนอสต์ (การเปิดกว้างทางการเมือง) เปเรสตรอยกา (การวางโครงสร้างเศรษฐกิจใหม่) และอุสโคเรนิเย (การเร่งพัฒนาการทางเศรษฐกิจ) เศรษฐกิจของสหภาพโซเวียตก่อนหน้านั้นได้รับผลเสียจากอัตราเงินเฟ้อแฝงและการขาดแคลนวัตถุดิบอันเนื่องมาจากการบริหารที่ไม่มีประสิทธิภาพ
นโยบายเปเรสตรอยกาและกลาสนอสต์
มิคาอิล กอร์บาชอฟ ได้เป็นผู้นำสหภาพโซเวียต นับตั้งแต่เดือนมีนาคม 1985 ไม่นานหลังจากการเสียชีวิตของคอนสแตนติน เคอร์เชนโก กอร์บาชอฟได้ริเริ่มการปฏิรูปทางการเมืองหลายอย่างภายใต้นโยบายที่เรียกว่า กลานอสต์ ประกอบด้วย การลดความเข้มงวดในการเซนเซอร์ การลดอำนาจหน่วยเคจีบี และการเสริมสร้างความเป็นประชาธิปไตย การเปลี่ยนแปลงเหล่านี้นั้นมีจุดประสงค์เพื่อกำจัดการต่อต้านการปฏิรูปทางเศรษฐกิจจากกลุ่มอำนาจฝ่ายอนุรักษ์นิยมภายในพรรคคอมมิวนิสต์ ภายใต้การปฏิรูปนี้ ผู้ที่ดำรงตำแหน่งสำคัญๆ ในพรรคคอมมิวนิสต์จะต้องมาจากการเลือกตั้ง (โดยสมาชิกพรรคคอมมิวนิสต์เอง)ซึ่งเป็นการใช้ระบบนี้ครั้งแรก ท่ามกลางการคัดค้านจากกลุ่มอนุรักษ์นิยม อย่างไรก็ตาม การลดความเข้มงวดในการเซนเซอร์และความพยายามที่จะสร้างการเมืองที่เปิดกว้างมากขึ้นโดยกอร์บาชอฟ ได้ปลุกความรู้สึกชาตินิยมและต่อต้านรัสเซียในสาธารณรัฐเล็กๆ ที่เป็นชนกลุ่มน้อยในสหภาพโซเวียต ในคริสต์ทศวรรษ 1980 เสียงที่เรียกร้องอิสรภาพจากการปกครองจากมอสโกได้ดังขั้นเรื่อย ๆ โดยเฉพาะในสาธารณรัฐแถบทะเลบอลติก คือ เอสโตเนีย ลัตเวีย และลิทัวเนีย ที่รวมกับสหภาพโซเวียตตั้งแต่ปี 1940 โดยโจเซฟ สตาลิน ความรู้สึกชาตินิยมนั้นก็ยังได้แพร่หลายในสาธารณรัฐอื่น ๆ เช่น ยูเครนจอร์เจียและอาเซอร์ไบจาน ขบวนการชาตินิยมเหล่านี้ได้เข้มแข็งขึ้นอย่างมากเมื่อเศรษฐกิจของโซเวียตตกต่ำ รัฐบาลที่กรุงมอสโกนั้นกลายเป็นแพะรับบาปของภาวะเศรษฐกิจตกต่ำ แสดงว่า กอร์บาชอฟนั้นได้ปลดปล่อยพลังที่จะทำลายสหภาพโซเวียตไปแล้วโดยไม่ได้ตั้งใจ
การล่มสลายของสหภาพโซเวียตเกิดประเทศใหม่ 15 ประเทศ
1. รัสเซีย - สหพันธรัฐรัสเซีย Russian Federation (Russian SFSR)เมืองหลวง คือ มอสโก
2. ยูเครน Ukrainian SSRเมืองหลวง คือ เคียฟ Kiev
3. อาร์เมเนีย Armenian SSRเมืองหลวง คือ เยราวาน Yerevan
4. เบลารุส Byelorussian SSR เมืองหลวง คือ มินสก์ Minsk
5. จอร์เจีย Georgian SSR เมืองหลวง คือ ทบีลีซี Tbilisi
6. มอลโดวา Moldavian SSR เมืองหลวง คือ คีชีเนา Chişinău
7. คาซัคสถาน Kazakh SSR เมืองหลวง คือ อัลมา-อาตา Alma-Ata
8. อุซเบกิสถาน Uzbek SSR เมืองหลวง คือ ทัสเคนต์ Tashkent
9. เติร์กเมนิสถาน Turkmen SSR เมืองหลวง คือ อัชกาบาด Ashgabat
10. คีร์กิซสถาน Kirghiz SSR เมืองหลวง คือ บิชเคก: Bishkek)
11. ทาจิกิสถาน Tajik SSRเมืองหลวง คือ ดูชานเบ Dushanbe
12. อาเซอร์ไบจาน Azerbaijan SSRเมืองหลวง คือ บากู Baku
13. เอสโตเนีย* Estonian SSRเมืองหลวง คือ ทัลลินน์Tallinn
14. ลัตเวีย*Latvian SSR เมืองหลวง คือ ริกา Riga
15. ลิธัวเนีย*Lithuanian SSR เมืองหลวง คือ วิลนิอุส Vilnius
* (เอสโตรเนีย ลัตเวียและลิธัวเนีย) กลุ่มประเทศในทะเลบอลติก
.svg/250px-Falkland_Islands_in_its_region_(globe_zoom%2Binset).svg.png)
ภาคสนามบนดาวอังคาร
ภาพ : ภาคสนามบนดาวอังคาร
ภาพโดย : NASA/JPL/MSSS
คำบรรยายภาพ : หลังจากตักดินดาวอังคารไปหลายครั้ง รถสำรวจคิวริออซิตีก็ถ่ายรูปตัวเองบ้าง ภาพนี้ประกอบขึ้นจากภาพถ่าย 63 ภาพ ซึ่งเห็นตัวรถได้ทั้งคันและเห็นแม้กระทั่งหลุมตักและรอยล้อบนพื้นทราย แต่สิ่งที่ไม่เห็นคือแขนยนต์ยาวสองเมตรที่ถือกล้องไว้
Story
เกาะติดภารกิจล่าสุดของรถสำรวจคิวริออซิตี
ผมเป็นหนึ่งในทีมนักเดินทางกว่า 500 ชีวิตผู้ไปสำรวจดาวอังคารจากรัฐแคลิฟอร์เนียด้วยหุ่นยนต์ทันสมัยที่สุดที่เคยส่งไปยังดาวเคราะห์ดวงอื่น ขณะผมเขียนสารคดีเรื่องนี้ รถสำรวจคิวริออซิตีกำลังเจาะรูบนหินในหลุมอุกกาบาตเกล งานวิศวกรรมในโลกซึ่งใช้เวลาสิบปีและการเตรียมการบนดาวอังคารอีกหกเดือนล้วนทำเพื่อหินก้อนนี้ การเจาะรูลึกห้าเซนติเมตรเพื่อสกัดหินขนาดเท่าเมล็ดถั่วเขียวจะกินเวลาหลายสัปดาห์หรือนานกว่านั้น เราทำทุกอย่างนี้เพื่อหาหลักฐานทางเคมีว่า ดาวอังคารแทบไม่ต่างอะไรจากโลก และครั้งหนึ่งมันเคยมีสภาพเอื้อต่อชีวิตเช่นกันผมเป็นนักธรณีวิทยาทำงานภาคสนามบนโลก และมักออกไปกับคนกลุ่มเล็กๆ ขับรถกระบะไปยังพื้นที่ห่างไกล ไม่ก็ให้เครื่องบินเล็กหรือเฮลิคอปเตอร์ไปส่ง การวางแผนสำรวจภาคสนามใช้เวลาแรมเดือน ไม่ใช่สิบปี และถ้าอยากได้ตัวอย่างหิน ผมก็แค่คว้าค้อนจากเป้มากะเทาะหิน เสียเวลาเพียงไม่กี่นาที ไม่ใช่หลายสัปดาห์ การวิเคราะห์ตัวอย่างในห้องปฏิบัติการใช้เวลาไม่กี่วัน แทนที่จะเป็นหลายเดือนแบบรถคิวริออซิตี งานภาคสนามบนโลกต้องอาศัยการฝึกฝนจนช่ำชองไม่ต่างจากบนดาวอังคาร แต่ที่ดาวอังคารนั้น คุณต้องก้าวไปไกลอีกขั้นหนึ่ง
ก่อนอื่นเราต้องหาทีมวิศวรกรเก่งๆมาคิดหาวิธีใช้ค้อนหรือสว่าน ที่ห้องปฏิบัติการระบบขับเคลื่อนไอพ่นของสถาบันแคลเทค พวกเขาฝึกซ้อมกันนานหลายปีกับรถคู่แฝดของรถคิวริออซิตี โดยทดสอบโปรแกรมคอมพิวเตอร์หลายหมื่นบรรทัดที่ใช้สั่งแขนยนต์ยาวสองเมตร เพื่อให้แน่ใจว่าโปรแกรมสามารถสั่งการให้แขนขยับน้อยๆหลายร้อยครั้งที่จำเป็นสำหรับการจรดสว่านหนัก 30 กิโลกรัมลงบนเป้าหมายขนาดเท่าเมล็ดถั่วลันเตาได้อย่างแผ่วเบาที่สุด เราเจาะหินจริงไปหลายสิบก้อน แล้วยังสร้างหินปลอมให้สว่านเจาะอีก เพราะเกรงว่าหินบนดาวอังคารอาจแตกต่างจากหินบนโลก สภาพลมฟ้าอากาศนั้นไม่เหมือนแน่ อุณหภูมิที่แตกต่างกัน 100 องศาเซลเซียสในหนึ่งวันจะทำให้รถสำรวจทั้งคัน รวมถึงหัวเจาะ ขยายและหดตัว เราจึงต้องหาวิธีป้องกันไม่ให้มันค้างหรือติดอยู่ในหิน เรายังเป็นห่วงด้วยว่าผงที่เกิดจากการเจาะอาจจับตัวเป็นก้อนจนไปอุดท่อขนาดเล็กและตะแกรงถี่ๆในห้องปฏิบัติการเคมีบนรถ รายละเอียดหยุมหยิมทำให้เราเหงื่อตกไปตามๆกัน
แล้วอะไรคือตัวอย่างทางเคมีล้ำค่าที่เราดั้นด้นมาหา รถสำรวจคิวริออซิตีกำลังหาหลักฐานว่า ชีวิตอาจเคยดำรงอยู่ได้บนดาวอังคาร เสาะหาสภาพแวดล้อมที่อาจเกื้อกูลจุลชีพ และตามหาโมเลกุลอินทรีย์ที่จุลชีพอาจสร้างขึ้น เราไม่ได้มองหาสิ่งมีชีวิต นั่นต้องใช้อุปกรณ์ที่ก้าวหน้ากว่าที่ติดตั้งอยู่บนรถสำรวจคิวริออซิตีมาก หน้าที่ของรถสำรวจคันล่าสุดนี้คือช่วยเราหาคำตอบว่าภารกิจในอนาคตควรจะไปหาสิ่งมีชีวิตที่ไหน
สภาพแวดล้อมที่หล่อเลี้ยงชีวิตได้ต้องมีองค์ประกอบสำคัญสามประการ คือ น้ำ แหล่งพลังงาน และองค์ประกอบทางเคมีพื้นฐานสำหรับชีวิต เช่น คาร์บอน ภารกิจรุ่นก่อนๆได้พิสูจน์แล้วว่า ดาวอังคารเคยชุ่มชื้น ยานโคจรรอบหลายลำถ่ายภาพหุบเขาแม่น้ำโบราณ ขณะที่รถสำรวจก่อนหน้านี้ก็พบแร่ธาตุที่มีน้ำอยู่ในโครงสร้างผลึก รถสำรวจคิวริออซิตีมีหน้าที่ทดสอบหาองค์ประกอบอีกสองประการที่เหลือ ในเมื่อพื้นผิวดาวอังคารปัจจุบันไม่เอี้อต่อชีวิต เราจึงตามล่าหินดึกดำบรรพ์ที่เก็บรักษาหลักฐานของสภาพแวดล้อมที่ชุ่มชื้นและคล้ายโลกมากกว่านี้เอาไว้ เราคาดว่าน่าจะพบในชั้นหินของภูเขาชาร์ป ตรงกลางหลุมอุกกาบาตเกลนั่นเอง แต่เราบังเอิญพบมันก่อนใกล้กับจุดลงจอด เราจึงลงมือเจาะที่นั่นเป็นลำดับแรก
ภายในก้อนหินมีวัตถุที่เสื่อมสภาพน้อยกว่า และน่าจะบันทึกสภาพแวดล้อมดึกดำบรรพ์ไว้ได้เที่ยงตรงกว่า ผมเรียนรู้จากการวิจัยกว่าสองทศวรรษของผมซึ่งมุ่งเน้นไปที่สภาพแวดล้อมของโลกยุคดึกดำบรรพ์ว่า บันทึกประเภทนี้หายากแค่ไหน และการหาโมเลกุลอินทรีย์ที่เกิดจากสิ่งมีชีวิตดึกดำบรรพ์ก็ยิ่งยากมากขึ้นไปอีก
เราพิสูจน์ให้เห็นด้วยหินก้อนแรกที่เจาะแล้วว่า ดาวอังคารเคยเอื้อต่อชีวิต แผ่นหินโคลนที่ปรากฏสายแร่หลายสายซึ่งก่อตัวในน้ำแผ่นนี้ดูเหมือนออกมาจากเหมืองแร่ในโลก การวิเคราะห์ของรถสำรวจคิวริออซิตีแสดงว่าน้ำไม่ได้เป็นกรดเกินไปสำหรับชีวิต นั่นคือน่าจะดื่มได้ และมีสารประกอบกำมะถันซึ่งเป็นแหล่งพลังงานของจุลชีพบางชนิดในโลก รวมทั้งมีแหล่งคาร์บอนด้วย กระนั้น เรายังบอกไม่ได้ว่าเคยมีชีวิตอาศัยอยู่ในบ่อที่แผ่นหินนี้ก่อตัวขึ้นอาจจะเมื่อสามพันล้านปีก่อนหรือไม่ เราบอกได้แค่ว่าอาจจะเคยมีเท่านั้นภาพถ่ายจากแดนไกลที่ไม่มีใครรู้จักเป็นแรงบันดาลใจแก่นักสำรวจและคนทั่วไปมานานแล้ว ภาพถ่ายจากรถสำรวจคิวริออซิตีก็เช่นกัน ในแง่หนึ่งภาพเหล่านี้สร้างแรงบันดาลใจ แต่อีกแง่หนึ่งก็ให้ความรู้สึกที่คุ้นเคย จากวันที่เราลงจอด สถานที่แห่งนี้ดูไม่เหมือนบริเวณอื่นๆของดาวอังคารที่เราเคยปฏิบัติภารกิจก่อนหน้านี้ ตั้งแต่ภาพยอดภูเขาชาร์ป ภาพที่สูงบนขอบหลุมอุกกาบาต ไปจนถึงภาพระยะใกล้ของหินที่ถูกสายน้ำโบราณสลักเสลา ภาพต่างๆล้วนเตือนให้เรานึกถึงบ้าน ความคิดเกี่ยวกับดาวเคราะห์ดวงอื่นในทำนองนี้ช่างแปลกประหลาดและทรงพลังอย่างไม่น่าเชื่อ
ขอบคุณข้อมูลhttp://www.ngthai.com
เพลงสุดท้ายของนกจับคอน
ภาพ : เพลงสุดท้ายของนกจับคอน
ภาพโดย : เดวิด กุทเทนเฟลเดอร์
คำบรรยายภาพ : กับดักโลหะชนิดดีดดักนกในลักษณะเดียวกับกับดักหนูโดยใช้ผลเบอร์รี่เป็นเหยื่อล่อ การดักนกด้วยวิธีนี้ผิดกฎหมาย แต่พรานยังคงลักลอบใช้ ขณะออกลาดตระเวน เจ้าหน้าที่ป่าไม้พบนกเขนน้อยพันธุ์ยุโรปตัวนี้ในสภาพถูกหนีบคอและเท้าจนตาย
Story
ในแต่ละปี นกอพยพหลายล้านตัวถูกล่าเพื่อเป็นอาหาร นำไปขาย และเพื่อความสนุกสนาน
เดือนกุมภาพันธ์ ปี 2012 ยุโรปตะวันออกมีสภาพอากาศหนาวเย็นที่สุดในรอบ 50 ปี ห่านซึ่งปกติแล้วจะใช้ชีวิตช่วงฤดูหนาวในหุบเขาริมแม่น้ำดานูบ ต้องบินหนีความหนาวเย็นลงไปทางใต้ ห่านราว 50,000 ตัวร่อนลงสู่ที่ราบหลายแห่งในแอลเบเนียในสภาพอ่อนล้าและหิวโหย ทุกตัวถูกฆ่าจนหมดสิ้น และนำไปขายให้ร้านอาหารเส้นทางบินของนกอพยพทางตะวันออกสุดของยุโรปจะผ่านคาบสมุทรบอลข่าน และแนวชายฝั่งทะเลเอเดรียติกในแอลเบเนียซึ่งมีลักษณะเป็นระบบของพื้นที่ชุ่มน้ำ ทะเลสาบ และที่ราบชายฝั่งอันอุดมสมบูรณ์ยิ่ง เป็นเวลาหลายพันปีแล้วที่นกซึ่งเดินทางขึ้นเหนือมาจากแอฟริกาจะแวะพักสะสมพลังงานที่นี่ ก่อนบากบั่นข้ามเทือกเขาดิแนริกแอลป์ไปยังแหล่งผสมพันธุ์ และจะกลับมาแวะที่นี่อีกครั้งในฤดูใบไม้ร่วง ก่อนเดินทางข้ามทะเลเมดิเตอร์เรเนียน
การรวบอำนาจเบ็ดเสร็จภายใต้ระบอบเผด็จการของเอนเวอร์ โฮซา ที่ยาวนาน 40 ปี ทำลายโครงสร้างทางสังคมและประเพณีของแอลเบเนียก็จริง แต่ช่วงเวลาดังกล่าวยังไม่ถือว่าเลวร้ายสำหรับนก เนื่องจากโฮซาสงวนการล่าสัตว์และการถือครองอาวุธปืนส่วนบุคคลไว้เป็นเอกสิทธิ์เฉพาะตัวเขาและพวกพ้องที่ได้รับความไว้วางใจเพียงไม่กี่คน อีกทั้งความล้าหลังของระบบเศรษฐกิจแบบรวมศูนย์ของแอลเบเนีย ตลอดจนการไร้วี่แววของนักท่องเที่ยวต่างชาติตามชายหาดต่างๆ ยิ่งเป็นหลักประกันว่า ถิ่นอาศัยตามแนวชายฝั่งจะคงความสมบูรณ์เช่นเดิม
ทว่าหลังจากโฮซาเสียชีวิตในปี 1985 แอลเบเนียประสบความยากลำบากในการเปลี่ยนผ่านไปสู่ระบบเศรษฐกิจแบบตลาดเสรี เมื่อเศรษฐกิจเริ่มเติบโตขึ้น วิธีหนึ่งที่คนหนุ่มรุ่นใหม่ในกรุงติรานาใช้แสดงออกถึงเสรีภาพและความมั่งคั่งคือ การซื้อปืนลูกซองราคาแพง และนำมาใช้ทำสิ่งที่ในอดีตมีแต่อภิสิทธิ์ชนเท่านั้นถึงจะทำได้ นั่นคือการล่านก
อันที่จริง กระทรวงสิ่งแวดล้อมของแอลเบเนียให้ความคุ้มครองถิ่นอาศัยมากพอจะเกื้อหนุนประชากรจำนวนมาก ทั้งนกอพยพและนกที่ทำรังวางไข่ แต่โชคไม่ดีที่กฎหมายไม่ศักดิ์สิทธิ์ เห็นได้จากการที่พรานชาวอิตาลีซึ่งบ้านเกิดมีกฎหมายของสหภาพยุโรปคุ้มครองอยู่มักหูตาไวและเข้ามาฉกฉวยประโยชน์จากสถานการณ์หลังโฮซาเสียชีวิต
นอกจากความเสียหายค่อนข้างรุนแรงและฉับพลันที่พรานชาวอิตาลีสร้างไว้ในแอลเบเนียแล้ว พวกเขายังนำรูปแบบการล่าชนิดไม่เลือกและวิธีการใหม่ๆที่ช่วยให้การล่าสัมฤทธิผลเข้ามาด้วย โดยเฉพาะอย่างยิ่งเครื่องเล่นเสียงนกซึ่งดึงดูดนกได้อย่างมีประสิทธิภาพจนน่าใจหาย อุปกรณ์ทันสมัยผสานกับปืนลูกซองราว 100,000 กระบอก และอาวุธชนิดอื่นอีกมากมายได้เปลี่ยนแอลเบเนียให้เป็นหลุมพรางขนาดยักษ์สำหรับดักสรรพชีวิตที่อพยพมาสู่ยุโรปตะวันออก
กระนั้น สถานการณ์ในแอลเบเนียยังไม่ถึงกับสิ้นหวัง พรานหน้าใหม่หลายคนดูจะตระหนักว่า ถึงเวลาที่ต้องเปลี่ยนแปลงอะไรบางอย่างแล้ว ได้แก่ การให้การศึกษาที่ดีขึ้นเกี่ยวกับสิ่งแวดล้อม และในอนาคตเมื่อนักท่องเที่ยวต่างชาติเข้ามามากขึ้น ความต้องการพื้นที่ธรรมชาติที่ยังบริสุทธิ์ก็อาจเพิ่มขึ้นตามไปด้วย และประชากรนกจะฟื้นตัวอย่างรวดเร็วหากรัฐบาลบังคับใช้กฎหมายในพื้นที่อนุรักษ์อย่างจริงจัง
ไกลลงไปทางใต้ ความหวังกลับดูรางเลือน เช่นเดียวกับแอลเบเนีย ประวัติศาสตร์และการเมืองของอียิปต์เป็นไม้เบื่อไม้เบากับการอนุรักษ์มาตลอด แม้อียิปต์จะลงนามในอนุสัญญาระหว่างประเทศหลายฉบับที่ว่าด้วยการควบคุมการล่านก แต่ก็เป็นเพียงในนามเท่านั้น ความขุ่นข้องหมองใจที่มีมาอย่างยาวนานต่อลัทธิล่าอาณานิคมของยุโรป ผนวกกับความขัดแย้งระหว่างวัฒนธรรมมุสลิมเคร่งศาสนากับเสรีภาพแบบตะวันตกที่สั่นคลอนอำนาจรัฐบาลเผด็จการ ส่งผลให้รัฐบาลอียิปต์มีแนวโน้มที่จะไม่ปฏิบัติตามอนุสัญญาเหล่านั้น ยิ่งไปกว่านั้น การปฏิวัติในอียิปต์เมื่อปี 2011 พุ่งเป้าไปที่การต่อต้านอำนาจตำรวจอียิปต์โดยเฉพาะ มุฮัมมัด มูร์ซี ประธานาธิบดีคนใหม่ของอียิปต์ จึงไม่อยู่ในฐานะที่จะบังคับใช้กฎหมายใดๆอย่างเข้มงวด เขามีเรื่องอื่นให้กังวลเร่งด่วนกว่าเรื่องสัตว์ป่า
ในภูมิภาคตะวันออกเฉียงเหนือของแอฟริกา การล่านกอพยพทุกขนาดยังคงเป็นประเพณีสำคัญที่สืบสานกันมาตั้งแต่โบราณกาล ตราบเท่าที่การล่านกยังคงใช้วิธีดั้งเดิม (การใช้ตาข่ายถักด้วยมือ ไม้ชุบกาว และกับดักขนาดเล็กทำจากกก และเดินทางโดยอูฐ) ผลกระทบที่มีต่อประชากรนกวัยเจริญพันธุ์ในยูเรเชียก็อาจยังพอรับไหว แต่ปัจจุบันปัญหาอยู่ที่การนำเทคโนโลยีสมัยใหม่มาใช้เพื่อช่วยให้ล่านกได้มากขึ้น ขณะที่ประเพณีการล่านกแบบดั้งเดิมยังคงอยู่
เนื่องจากปัจจุบันการเดินทางข้ามทะเลทรายในอียิปต์ใช้รถบรรทุกแทนอูฐกันแล้ว ต้นไม้หรือพุ่มไม้ขนาดพอเหมาะเกือบทุกต้น จะมีพรานแวะมาล่านกเสมอในช่วงที่มีนกอพยพเข้ามามากที่สุดในฤดูใบไม้ร่วง ในทำเลดีๆอย่างโอเอซิสอัลมะเฆราะห์ซึ่งมักมีพรานมาชุมนุมกันหลายสิบคน พรานคนหนึ่งอาจยิงนกขมิ้นได้มากกว่า 50 ตัวต่อวัน
ตอนที่ผมไปเยือนอัลมะเฆราะห์เข้าสู่ช่วงปลายฤดูแล้ว แต่ “นกต่อ” ของนกขมิ้น (โดยปกติแล้วคือซากนกเพศผู้มัดไว้กับกิ่งไม้) ยังคงล่อนกขมิ้นเข้ามาได้หลายตัว และพรานก็ยิงด้วยปืนลูกซองแทบไม่พลาดเป้าเลย เมื่อดูจากจำนวนพรานที่มากขนาดนี้ก็เป็นไปได้ว่า ในแต่ละปีเฉพาะที่นี่แห่งเดียวอาจมีนกขมิ้นถูกฆ่าไปถึง 5,000 ตัว และหากพิจารณาจากจำนวนแหล่งล่านกในทะเลทรายอีกหลายสิบแห่ง ประกอบกับการที่นกชนิดนี้ขายได้ราคาดีตามเมืองชายฝั่งของอียิปต์ จำนวนนกที่ถูกล่าในอียิปต์น่าจะคิดเป็นสัดส่วนมากพอดูจากประชากรวัยผสมพันธุ์ของนกชนิดนี้ในยุโรปซึ่งมีอยู่ราวสองถึงสามล้านคู่
ที่ชานเมืองเอลดะบะฮ์ ผมไปเยือนไร่ของชายไว้เคราสีดอกเลาผู้หนึ่งซึ่งดักนกได้มากถึงขนาดเลี้ยงครอบครัวของลูกชายทั้งหกคนให้อิ่มหนำแล้ว ยังมีเหลือไปขายที่ตลาดอีก เขาใช้วิธีขึงตาข่ายผืนมหึมาคลุมต้นสนหมอกสูงๆแปดต้นและพุ่มไม้ขนาดเล็กอีกหลายกอล้อมรอบสวนมะเดื่อและสวนมะกอก ดวงอาทิตย์แผดกล้า นกจับคอนอพยพมาจากชายฝั่งใกล้เคียงเพื่อหาที่พัก เมื่อเข้าหาต้นไม้ต้นหนึ่งไม่ได้เพราะติดตาข่าย พวกมันก็บินไปอีกต้นหนึ่ง จนกระทั่งถูกจับในที่สุด
ผมใช้เวลาสองสามวันก่อนเดินทางออกจากอียิปต์ขลุกอยู่กับพรานจับเหยี่ยวชาวเบดูอินในทะเลทราย แม้กระทั่งตามบรรทัดฐานของชาวเบดูอิน การจับเหยี่ยวถือเป็นงานอดิเรกของผู้ชายที่มีเวลาว่างมาก บางคนจับมา 20 ปีแล้วแต่ก็ยังไม่เคยจับได้เหยี่ยวที่มีราคาแพงสองชนิด ได้แก่ เหยี่ยวเซเกอร์และเหยี่ยวเพเรกริน ซึ่งพ่อค้าคนกลางที่คอยจัดหาเหยี่ยวให้มหาเศรษฐีนักเลี้ยงเหยี่ยวชาวอาหรับมักให้ราคาสูงลิ่ว
การดักเหยี่ยวจำเป็นต้องใช้นกขนาดเล็กจำนวนมากเป็นเหยื่อล่ออย่างทารุณ โดยพรานจะผูกนกพิราบไว้กับหลักที่ปักไว้ในทราย และปล่อยไว้กลางแดดเพื่อล่อนกนักล่าทั้งหลาย ส่วนนกเขาและนกกระทาจะผูกสายรัดที่เต็มไปด้วยบ่วงไนลอนเล็กๆหลายอันสำหรับรัดเท้าเหยี่ยวเซเกอร์หรือเหยี่ยวเพเรกริน ส่วนเหยี่ยวขนาดเล็ก เช่น เหยี่ยวแลนเนอร์หรือเหยี่ยวเคสเทรล พรานจะเย็บตาพวกมันให้ปิดสนิทและผูกเหยื่อล่อที่มีบ่วงติดไว้กับขาข้างหนึ่งเพื่อถ่วงน้ำหนัก พรานจะขับรถกระบะไปในทะเลทราย เพื่อตระเวนดูนกพิราบที่ผูกไว้กับหลักและหยุดรถลงไปขว้างเหยี่ยวเคสเทรล (ที่ทำให้) พิการขึ้นไปในอากาศเหมือนลูกฟุตบอล เพื่อล่อเหยี่ยวเซเกอร์หรือเหยี่ยวเพเรกริน เพราะเหยี่ยวเคสเทรลที่ตาบอดแถมยังต้องแบกน้ำหนักจะบินไปไหนไม่ได้ไกล
พรานคนหนึ่งพยายามป้อนอาหารให้เหยี่ยวเคสเทรลตาบอดและเหยี่ยวนกกระจอกตาบอดที่อยู่ภายในเต็นท์กับเรา แต่ไม่ว่าจะพยายามยัดเยียดเนื้อนกไปที่ใบหน้าของเหยี่ยวนกกระจอกมากเพียงใด ก็ดูจะไม่สามารถหลอกล่อให้มันกินได้ เจ้าเหยี่ยวง่วนอยู่กับการจิกเชือกที่มัดขาของมันไว้ ผมอดคิดไม่ได้ว่าการดิ้นรนของมันดูช่างไร้ผล อย่างน้อยก็จนกระทั่งหลังมื้อกลางวัน จู่ๆก็มีเสียงตะโกนโหวกเหวก ผมหันไปเห็นเหยี่ยวนกกระจอกตัวนั้นบินหนีออกจากเต็นท์เข้าไปในทะเลทราย
พวกพรานบึ่งรถกระบะไล่ตามไปทันที เหตุผลหนึ่งเพราะนกตัวนั้นมีค่ามากสำหรับพวกเขา แต่อีกเหตุผลหนึ่งซึ่งเป็นอีกสิ่งหนึ่งที่ให้ความหวังแก่ผมคือ เพราะเหยี่ยวตาบอดไม่อาจมีชีวิตรอดได้ด้วยตัวเอง และพวกเขารู้สึกผิด พวกพรานขับรถลึกเข้าไปในทะเลทรายเรื่อยๆ พวกเขารู้สึกกังวลกับเหยี่ยวนกกระจอกตัวนั้น และหวังว่าจะพบตัวมัน แต่ความรู้สึกของผมกลับระคนกันไป ใจหนึ่งผมรู้ว่า หากมันหนีไปได้และไม่มีพรานกลุ่มอื่นมาพบเข้า มันจะตายในไม่ช้า แต่อีกใจหนึ่งผมคิดว่า ความปรารถนาจะเป็นอิสระจากการถูกกักขัง ก็เป็นดั่งลมหายใจและคุณค่าความหมายของความเป็นนกป่า ยี่สิบนาทีต่อมา เมื่อพรานคนสุดท้ายกลับมามือเปล่า ผมบอกตัวเองว่า อย่างน้อยเจ้าเหยี่ยวตัวนั้นก็มีโอกาสได้ตายอย่างเสรี
สารคดี อลังการงานซ่อมระดับโลก เมื่อเรือสำราญรั่ว
อลังการงานซ่อมระดับโลก เมื่อเรือสำราญรั่ว
อลังการงานซ่อมระดับโลก เมื่อเรือสำราญรั่ว 1-3
อลังการงานซ่อมระดับโลก เมื่อเรือสำราญรั่ว 2-3
อลังการงานซ่อมระดับโลก เมื่อเรือสำราญรั่ว 3-3
